QUẢN LÝ SÂU HẠI NHÓM BẦU BÍ

Sâu xám (Agrotis ipsilon)

• Khả năng gây hại

Sâu xám có thể sống đến 2 tháng; Trứng 4-11 ngày; Sâu non 22-34 ngày; Nhộng 9-13 ngày; Bướm đẻ trứng sau 2-4 ngày.
Sâu non thường cuộn lại giả chết khi bị động. Ban ngày sâu non ẩn núp ở dưới đất, mặt dưới của lá. Ban đêm sâu non lên mặt đất và cắn ngang thân cây sát mặt đất, làm thân cây bị khuyết hoặc bị cắn đứt. Sâu thường xuất hiện vào giai đoạn cây con và gây hại trầm trọng nhất ở những vùng đất nhẹ, đất cát nơi sâu non có thể vùi mình dễ dàng.

• Biện pháp quản lý

– Vệ sinh đồng ruộng, làm sạch cỏ dại.
– Cày ải phơi đất 2 tuần trước khi trồng.
– Dẫn nước ngập ruộng trước khi chuẩn bị đất để trồng.
– Đối với những ruộng có diện tích nhỏ có thể bắt sâu bằng tay.
– Dùng bả chua ngọt để bẫy bướm (4 phần đường đen + 4 phần dấm +1 phần rượu + 1 phần nước + 1% thuốc).
– Phun vào hốc sau khi gieo, trồng bằng các sản phẩm có hoạt chất Emamectin…

Sâu xanh da láng (Spodoptera exigua)

• Khả năng gây hại

Là loại sâu đa đa ký chủ. Trên dưa, đậu, cây họ thập tự, cà…sâu gây hại bằng cách cắn đọt, ăn thịt lá, lá bị hại xơ xác chỉ còn lại gân và có xu hướng phân tán sang các cành lá, cây khác. Nếu bị hại nặng, lá bị cắn trụi, năng suất có thể giảm 50 – 60%.
Sâu hại mạnh lúc sáng sớm hay chiều mát, trong điều kiện thời tiết khô hanh, nắng nóng, ít mưa.

Biện pháp quản lý

– Bảo tồn các loài thiên địch trên đồng (ong, nấm…)
– Vệ sinh đồng ruộng sau thu hoạch.
– Luân canh với cây trồng cạn, cây lúa nước.
– Cày ải diệt sâu, nhộng. Trồng mật độ thích hợp.
– Ngắt ổ trứng giảm nguy cơ phát tán sâu non.
– Bón phân cân đối, hợp lý.
– Sử dụng thuốc hóa học có hoạt chất Emamectin hay hỗn hợp các hoạt chất
Chlorantraniliprole + Abamectin…

Sâu ăn tạp (Spodoptera litura)

• Khả năng gây hại

– Trưởng thành hoạt động vào chiều tối, ban ngày ẩn nấp trong bụi rậm, cành cây, thường đẻ trứng trên mặt trên của lá.
– Sâu mới nở sống tập trung; sang tuổi 2 sâu phân tán; tuổi 3, màu sắc sâu non thay đổi, khi có ánh sáng mặt trời sâu ẩn ở phía dưới lá hoặc trốn vào đất; tuổi 4-5, sâu phá hại mạnh ăn những mảng lá lớn, chừa lại gân chính, đôi khi chừa lại cuống lá, có phản ứng với ánh sáng rất mạnh; tuổi 6, sâu hoạt động ít, ăn ít, cơ thể ngắn lại, sau đó, chui xuống đất hoá nhộng.

• Biện pháp quản lý

– Cày bừa phơi đất, diệt nhộng.
– Dùng tay ngắt bỏ ổ trứng.
– Dùng bảy chua ngọt để diệt bướm.
– Sử dụng thuốc hóa học có hoạt chất Emamectin hay hỗn hợp các hoạt chất Chlorantraniliprole + Abamectin…

Sâu xanh ăn lá (Diaphania indica)

• Khả năng gây hại

Sâu non thường sống ở đọt và mặt dưới lá non, sâu non thường cuốn lá hoặc kết những lá lại với nhau và nằm bên trong ăn phá. Ở mật độ cao sâu chúng ăn phá xơ xác lá chỉ còn lại gân lá. Sâu phát sinh gây hại từ khi cây còn nhỏ đến khi có trái, nhiều nhất là khi cây bắt đầu ra hoa và có trái non, sâu cạp vỏ trái làm trái xấu xí, mất giá trị thương phẩm.

• Biện pháp quản lý

– Thu dọn tàn dư cây sau khi thu hoach.
– Bắt giết sâu non và nhộng.
– Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát bằng các thuốc hóa học có hoạt chất Emamectin hay hỗn hợp các hoạt chất Chlorantraniliprole + Abamectin…

Dòi đục lá (Liriomyza trifoli)

• Khả năng gây hại

Ruồi đục lá phát triển mạnh vào cuối mùa mưa và mùa nắng. Ấu trùng (dòi) đục dưới lớp biểu bì lá phá hại làm lá bị cháy khô, làm giảm diện tích quang hợp, cây sinh trưởng kém. Dòi phá hại từ khi cây mới mọc lá mầm cho đến khi ra hoa, mang trái.

• Biện pháp quản lý

– Cày, phơi đất để diệt ký chủ phụ của ruồi.
– Chăm sóc cho cây sinh trưởng tốt để vượt qua tác hại của ruồi.
– Cắt tỉa bỏ các lá bị ruồi hại nặng.
– Phun thuốc sớm khi ruồi mới phát sinh gây hại bằng thuốc có hoạt chất Cypromazin.

Bọ rầy dưa (Aulacophora similis)

• Khả năng gây hại

Bọ dưa phát triển gây hại nhiều vào mùa khô. Chúng phá hại vào sáng sớm và chiều
tối, ban ngày trời nắng ẩn dưới tán lá hoặc trong đất. Trứng đẻ rải rác trên mặt đất
quanh gốc dưa.
Bọ trưởng thành hại mạnh khi dưa có 4-5 lá, mật độ bọ cao có thể làm trụi hết lá, phát
triển kém hoặc chết. Khi cây dưa lớn, bọ dưa không phá hoại nữa. Bọ non sống trong
đất ăn rễ và cắn gốc cây kể cả khi cây đã lớn, làm cây sinh trưởng kém có thể làm cây
héo chết. Hoá nhộng trong đất.

• Biện pháp quản lý

– Dùng vợt để bắt bọ trưởng thành hay có thể bắt bằng tay vào sáng sớm khi cây dưa
còn nhỏ.
– Để tránh lây lan sang vụ sau cần thu gom tiêu hủy cây dưa sau mùa thu hoạch, chất
thành đống để dẫn dụ bọ dưa tập trung rồi phun thuốc.
– Phun trừ bọ trưởng thành vào sáng sớm hoặc chiều tối bằng các sản phẩm có hoạt
chất đặc trị loài côn trùng này.

Nhện đỏ (Tetranycus urticae )

• Khả năng gây hại

Nhện đỏ phát triển mạnh ở thời tiết nóng và khô, phá hại cả khi cây đã lớn, nhất là lúc có hoa đến thu hoạch trái. Nhện trưởng thành nhả tơ giăng thành 1 lớp sợi rất mỏng ở mặt dưới lá, đẻ trứng từng quả gắn vào lớp tơ. Cả nhện trưởng thành và nhện non sống tập trung mặt dưới lá, chích hút nhựa tạo thành các vết màu nâu vàng nhạt dọc theo 2 bên gân lá. Mật độ nhện cao có thể làm lá vàng khô, sinh trưởng kém. Nhện còn chích hút vỏ trái làm trái nhỏ, sần sùi.

Biện pháp quản lý

– Chăm sóc cho cây khỏe.
– Không để ruộng khô hạn, nên tưới phun mưa đều đặn để ruộng dưa mát và ẩm.
– Phun các thuốc đặc trị nhện có hoạt chất là hỗn hợp của Chlorantraniliprole + Abamectin… Chú ý phun đều cả mặt dưới lá.

Bọ phấn (Bemisia myricae)

• Khả năng gây hại

Bọ trưởng thành dài khoảng 1 mm, màu vàng nhạt, trên cơ thể phủ lớp bột màu trắng. Bọ non màu vàng nhạt hình ô van. Bọ trưởng thành ban ngày đậu ở mặt dưới lá hoạt động nhiều vào sáng sớm và chiều mát, có động thì bay lên cao. Bọ trưởng thành và bọ non chích hút nhựa cây chủ yếu là ở ngọn và các lá non, làm lá có các đốm hoặc vệt màu vàng, mật độ bọ cao có thể làm vàng cả lá, chỉ gân lá còn xanh. Ngoài tác hại trực tiếp, bọ phấn cũng là môi giới lan truyền bệnh khảm virus cho cây.

• Biện pháp quản lý

– Tưới phun mưa đều đặn trong mùa khô.
– Phun thuốc đặc trị rầy có hoạt chất Pymetrozin.

Rầy mềm (Gossypii glover)

• Khả năng gây hại

Rệp trưởng thành và ấu trùng đều rất nhỏ, màu vàng nhạt hoặc xanh đen. Rệp sống tập trung ở chồi non và ở mặt dưới lá khi cây có 2 lá mầm đến khi thu hoạch và mạnh nhất sau khi cây đậu trái, tán lá rậm rạp, rệp chích hút nhựa làm cho ngọn dưa chùn lại, cây sinh trưởng kém, mật độ rệp cao có thể làm khô cả lá. Rệp còn là môi giới truyền các loại bệnh virus cho cây dưa.

• Biện pháp quản lý

– Bảo tồn các loài thiên địch của rệp như bọ rùa, dòi, kiến, nhện, nấm…
– Tỉa lá già, tiêu hủy lá có rệp gây hại.
– Dùng tay giết rệp khi phát hiện trên ruộng.
– Phun khi rầy mật số cao bằng hoạt chất Pymetrozin …

Bọ trĩ (Thrips palmi)

• Khả năng gây hại

Cơ thể con trưởng thành và con non rất nhỏ, di chuyển nhanh, sống tập trung ở đọt non hay ở mặt dưới lá non, chích hút nhựa làm cho đọt bị xoăn chùn lại, sượng ngẩn đầu lên cao, cây không vươn lóng, trái không phát triển. Bọ trĩ đẻ trứng trong mô mặt dưới lá. Chúng phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nóng và khô. Chúng gây hại nặng từ giai đoạn cây con đến ra hoa. Bọ trĩ còn là môi giới truyền bệnh virus cho cây.

• Biện pháp quản lý

– Nên trồng đồng loạt và tránh gối vụ, kiểm tra ruộng dưa thật kỹ để phát hiện sớm ấu trùng bọ trĩ.
– Chăm sóc cho cây khỏe.
– Trong mùa khô nóng, tưới phun mưa để duy trì độ ẩm, mát cho ruộng dưa.
– Bọ trĩ có sức kháng thuốc mạnh. Cần luân phiên các hoạt chất đặc trị côn trùng chích hút như Pymetrozin… nên phun thuốc đồng loạt cả cánh đồng dưa và bờ cỏ.

Bọ rùa 28 chấm (Epilachna vigintioctopunctata)

• Khả năng gây hại

Ấu trùng và con trưởng thành ăn biểu bì lá, để lại màng mỏng. Nếu mật số bọ rùa cao, lá có thể bị ăn trơ trụi chỉ còn gân chính, làm cây sinh trưởng kém, ruộng dưa xơ xác. Bọ còn ăn trái non, có thể phát hiện những lỗ nông trên bề mặt trái. Con trưởng thành hoạt động mạnh vào lúc sáng sớm và chiều mát. Thời gian xuất hiện: Từ khi cây dưa còn nhỏ đến khi có trái. Nhiều nhất khi cây ra hoa, có trái non.

• Biện pháp quản lý

Ngắt bỏ lá bị hại và lá có nhộng bám, bắt giết bọ non và bọ trưởng thành. Vệ sinh đồng ruộng, tiêu diệt ký chủ phụ, thu dọn, phơi, đốt bỏ tàn dư thực vật. Khi cần thiết có thể dùng thuốc để phun trừ bằng cách luân phiên các hoạt chất đặc trị loài côn trùng này…