KỸ THUẬT CANH TÁC CÂY TIÊU

1. GIỐNG – NHÂN GIỐNG

– Giống tiêu: có nhiều giống tiêu như tiêu Sẻ Đất Đỏ của vùng miền Đông Nam Bộ, tiêu Di Linh, tiêu Phú Quốc, tiêu Vĩnh Linh, tiêu Campuchia, tiêu Ấn Độ,… Hiện nay, giống tiêu lá to Vĩnh Linh (Lada belangtoeng) và tiêu Ấn Độ đang được khuyến cáo trồng do sự sinh trưởng mạnh, chống chịu bệnh chết nhanh khá, năng suất cao.
– Chọn giống: chọn những bụi tiêu không bị sâu bệnh, sinh trưởng khỏe mạnh, dưới 18 tháng tuổi để làm giống.

– Nhân giống: chủ yếu là giâm hom, lấy từ thân chính, cành vượt hoặc dây lươn. Hom lấy ở dây lươn chậm ra hoa. Cắt mỗi hom từ 4-5 đốt (khi thiếu thì cắt từ 2-3 đốt). Loại 4-5 đốt có thể đem trồng thẳng (không ươm). Nếu trồng nhiều cần giâm hom nhằm đảm bảo tỷ lệ sống cao và tạo độ đồng đều cho vườn tiêu sau này. Hom giống sau khi cắt xong, loại bỏ bớt cành lá để hạn chế sự mất nước, nhúng phần gốc hom vào dung dịch kích thích ra rễ (có bán trên thị trường) và dung dịch thuốc Metalaxyl 30/00, sau đó đem giâm ngay. Có thể giâm trong bể giâm chứa mùn cưa, trấu hay giâm vào luống, sau khi ra rễ mới chuyển vào túi bầu. Túi bầu bằng nylon, có kích thước 15×25 cm, đã đục lổ, chứa 1,5 kg đất mặt + 0,5 kg phân chuồng hoai + 5 g Super lân. Chọc lổ, đặt hom, 2 mắt nằm trong đất ấn chặt lại. Làm giàn che nắng và gió, tưới nước chăm sóc. Sau mỗi tháng dở bớt dàn che, cuối cùng để cho 60-70% ánh sáng lọt qua. Khi nhánh tiêu mọc dài 40-50 cm, có 5-7 lá thật thì đem trồng.

2. NỌC TIÊU

Tiêu có thể leo lên nọc cây sống hoặc nọc chết.
– Nọc cây sống: Có thể sử dụng cây đa niên. Tuy nhiên, cần chọn những loại cây lớn nhanh, rễ ăn sâu vào lòng đất, ít rễ ngang, ít tàn lá, dễ nhân giống, không thay vỏ như cây vong nem, lồng mức, cây anh đào giả, cây keo đậu… Khoảng cách trồng từ 2,5×3 m, bố trí theo hướng Đông-Tây và rong tỉa cành trong
mùa mưa.
– Nọc chết: nọc cây gỗ, có đường kính từ 8 cm trở lên, cao 3-5 m. Hiện nay, vì cạn kiệt, người ta đúc nọc bằng bê tông cốt thép và dùng gạch để xây nọc. Do đó, giá thành lớn nên có thể chia làm 2 giai đoạn để đầu tư: ban đầu nên đúc nọc bê tông hoặc nọc gạch ở độ cao 1,5-2 m, sau đó, tiếp tục xây thêm cho đến độ cao 3,5-5 m tuỳ khả năng.
Khoảng cách trồng có thể là 2x2m; 2×2,5m; 2,5×2,5m. Nọc gạch có đường kính trên 0,8m, có thể trồng với khoảng cách 2,5x3m đến 3x3m. Có thể trồng xen 1 hàng nọc sống 1 hàng nọc chết để giảm bớt chi phí và điều hòa ánh sáng.

3. TRỒNG TIÊU

Trước khi trồng từ 2-3 tuần, cần đào rãnh quanh nọc tiêu, cách mép nọc tiêu từ 10- 15cm, sâu 40-50cm, rộng 40-50cm rồi bón lót phân chuồng hoai (càng nhiều càng tốt) + 0,5 kg vôi + 0,5 kg Super lân trộn đều với đất mặt.

Khi trồng, đặt bầu tiêu cách nọc từ 15-20 cm, nghiêng 1 góc 45-600 hướng ngọn tiêu về gốc nọc, nọc cây sống thì trồng xa hơn một chút. Nén chặt đất xung quanh bầu tiêu (hom tiêu) rồi che chắn cẩn thận, tránh gió lùa và ánh sáng chiếu trực tiếp vào làm cháy lá, cháy dây. Nọc có đường kính nhỏ (< 20 cm) có thể trồng 3-4 hom. Nọc xây gạch, cứ 30 cm trồng 1 hom.
Thời vụ trồng tốt nhất là vào đầu mùa mưa, cây tiêu kịp lớn để chống chịu được hạn vào đầu mùa khô.

4. CHE BÓNG –TRỒNG DẶM – LÀM CỎ

– Che bóng cho tiêu non: khi tiêu mới trồng cần dùng cỏ, rác, lá dừa,… che tủ tránh nắng và gió làm tiêu mất nước và bị cháy nắng. Có thể che bằng tấm liếp hoặc dàn che.
– Trồng dặm: sau trồng 3 tuần, cần kiểm tra loại bỏ những hom chết và trồng dặm kịp thời để cây kịp sinh trưởng đồng đều với những cây trồng trước.
– Làm cỏ xới xáo: làm cỏ sạch quanh gốc và giữa các hàng tiêu. Không xới xáo trong gốc tiêu, xới cách gốc 50-60 cm. Mùa mưa cần tránh xới xáo vì dễ làm tổn thương bộ rễ giúp mầm bệnh xâm nhập vào làm chết tiêu.

5. XÉN TỈA TẠO HÌNH – TỦ GỐC GIỮ ẨM

Xén tỉa tạo hình:
– Sau khi tiêu lên cao, cần dùng dây mềm (dây nhựa, nylon) buộc vào cây nọc. Tránh dùng các loại dây chuối, dây rừng,… vì các dây này dễ bị mục làm cho phần thân tiêu nơi buộc dây dễ bị mầm bệnh tấn công.
– Tiêu leo lên cao 60-80 cm mà vẫn chưa phát sinh cành ngang thì tiến hành bấm ngọn hoặc đôn dây.
– Sử dụng cành vượt các cấp làm bộ khung thân chính đều đặn quanh nọc.
– Trong các năm 1-2 có thể có một số cành ác ra hoa cần xén bỏ để tập trung dinh dưỡng cho bộ khung chính sinh trưởng mạnh.
Tủ gốc giữ ẩm: trong mùa nắng, cần tủ gốc bằng các loại rơm rạ, cỏ khô,… Đề phòng mối và cháy dây. Tủ cách gốc 10-20 cm.

6. TƯỚI TIÊU NƯỚC VÀ XÉN TỈA NỌC SỐNG

Tưới nước và chống úng cho tiêu: Trong mùa nắng cần tưới nước thường xuyên (không thừa nước), kết hợp với các biện pháp che chắn, tủ gốc giữ ẩm cho tiêu. Trong thời kỳ kinh doanh, đặc biệt sau thu hoạch, chỉ tưới cho tiêu khi thấy thật cần thiết, đủ cho cây sống, chịu đựng được mùa khô hạn để bước vào mùa mưa. Nếu tưới nước quá nhiều, cây sẽ tiếp tục sinh trưởng phát triển, các chùm quả phát sinh rải rác, tỷ lệ thụ phấn thấp làm giảm sản lượng và gây trở ngại cho việc chăm sóc, thu hoạch. Cần đánh rãnh nước giữa 2 hàng tiêu trong mùa mưa để chống úng.

Xén tỉa cây nọc sống: Cần xén tỉa cây nọc sống 2-3 lần trong mùa mưa để cây tiêu có đủ ánh sáng. Trong mùa khô không nên xén tỉa, kết hợp với biện pháp tủ gốc tích cực có thể tiết kiệm được lượng nước tưới.

7. BÓN PHÂN

Nhu cầu dinh dưỡng cho cây tiêu: Nhu cầu dinh dưỡng của cây tiêu khá cao, từ năm thứ 3 sau trồng, cây cần nhiều nhất là đạm, sau đó đến kali rồi mới đến lân, vôi, ma-nhê và các chất khoáng khác.
Từ 1 năm đến 3 năm bón phân như sau:

Cách bón:
– Lót (đầu mùa mưa): toàn bộ phân chuồng + vôi + 1/3 (Đạm Phú Mỹ + Lân + Kali Phú Mỹ).
– Giữa mùa mưa: 1/3 (Đạm Phú Mỹ + Lân + Kali Phú Mỹ).
– Cuối mùa mưa: 1/3 (Đạm Phú Mỹ + Lân + Kali Phú Mỹ).
Từ năm thứ 4 trở đi, cây tiêu đã cho thu hoạch, bón phân cho một nọc như sau (kg):

Cách bón : Xới nhẹ phá váng sâu 2 cm, rải phân hóa học rồi lấp nhẹ cho kín phân.

8. THU HOẠCH

Hồ tiêu được thu hoạch mỗi năm hai lần. Muốn có hồ tiêu đen, người ta hái quả vào lúc xuất hiện một số quả đỏ hay vàng trên chùm, nghĩa là lúc quả còn xanh; những quả còn non quá chưa có sọ rất giòn, khi phơi dễ vỡ vụn, các quả khác khi phơi vỏ quả sẽ săn lại, ngả màu đen. Muốn có hồ tiêu trắng (hay hồ tiêu sọ), người ta hái quả lúc chúng đã thật chín, sau đó bỏ vỏ. Loại này có màu trắng ngà hay xám, ít nhăn nheo và ít thơm hơn (vì lớp vỏ chứa tinh dầu đã mất) nhưng cay hơn (vì quả đã chín).
Bên cạnh hai sản phẩm nói trên, tuy hiếm hơn, còn có hồ tiêu đỏ, là loại hồ tiêu chín cây hoặc được thu hái khi rất già, ủ chín sau đó được chế biến theo cách thức đặc biệt để giữ màu đỏ của vỏ. Hồ tiêu đỏ có màu đỏ thẫm hơi ngả đen, được sản xuất tại Ấn Độ và tại huyện Chư Sê và Bà Rịa – Vũng Tàu Việt Nam. Giá trị xuất khẩu của tiêu đỏ sau khi chế biến cao hơn gấp 3 đến 4 lần so với hạt tiêu đen.